پشت پرده سقوط هواپیمای روسیه در سودان چه بود؟

نیروهای شبه‌نظامی سودان اعلام کردند که این هواپیما را سرنگون کرده‌اند و تصاویر منتشر شده از محل سقوط، ارتباط آن با امارات متحده عربی را نشان می‌دهد.

دیپلمات‌های روسی در حال بررسی این ادعا هستند که بر اساس آن، گروه شبه‌نظامی موسوم به «نیروهای پشتیبانی سریع» یا «آراس‌اف» سودان این هواپیمای باری را روز دوشنبه در منطقه دورافتاده دارفور سرنگون کرده‌اند.

سفارت روسیه در خارطوم شامگاه دوشنبه با انتشار پیامی تأیید کرد که دیپلمات‌هایش در حال بررسی این حادثه در منطقه مالحه در شمال دارفور هستند. در این پیام گفته شده که ممکن است اتباع روسی در زمان حادثه در هواپیما حضور داشته بوده‌اند.

در تصاویری که به‌طور گسترده در فضای مجازی منتشر شده است، جنگجویان نیروهای پشتیبانی سریع که در حال جشن گرفتن هستند، صحنه‌ای از لاشه‌های در حال سوختن را نشان می‌دهند و سپس به نظر می‌رسد که مدارک هویتی را مقابل دوربین نشان می‌دهند.

با این حال، مدارک نشان داده شده در تصاویر مربوط به محل سقوط نشان می‌دهند که این هواپیما با یک شرکت هواپیمایی مرتبط با امارات متحده عربی بوده که در تسلیح نیروهای پشتیبانی سریع سودان در جنگ دخیل بوده است. امارات بارها گزارش‌های مربوط به دخالت خود در این جنگ را رد کرده است، هرچند شواهد خلاف آن را نشان می‌دهند.

فرمانده نیروهای پشتیبانی سریع سودان در یک پیام ویدیویی گفت که آنها «یک هواپیمای آنتونوف مصری» را با استفاده از «موشک هدایت‌شونده» سرنگون کرده‌اند.

IFrameدر تارنمای این گروه گفته شده که فرمانده آنها محمد حمدان دقلو مصر را به مشارکت در جنگ از طریق پرواز هواپیماهای نظامی بر فراز سودان متهم کرده است. مصر این اتهام را رد کرده است.

«هواپیمای جنگی خارجی»

نیروهای شبه‌نظامی آراس‌اف در بیانیه‌ای اعلام کردند که یک «هواپیمای جنگی خارجی» را که به ارتش سودان کمک می‌کرد، سرنگون کرده‌اند. آنها همچنین بدون ارائه مدرک، ادعا کردند که این هواپیما «بمب‌های بشکه‌ای» بر روی غیرنظامیان ریخته است.

در بیانیه آنها گفته شده است: «تمام مزدوران خارجی حاضر در هواپیما در این عملیات از بین رفته‌اند». ویدیوهایی که با تلفن همراه از این رویداد ضبط شده نشان می‌دهد که جنگجویان میان بقایای سوخته هواپیما در حال جشن هستند و ادعا می‌کنند که این هواپیما را با یک موشک زمین به هوا سرنگون کرده‌اند.

با این حال، مدارک هویتی نشان داده شده در ویدئوها شامل یک گذرنامه روسی و یک کارت شناسایی مرتبط با یک شرکت مستقر در امارات بوده که شماره تلفن آن قطع شده است.

یک کارت ایمنی مچاله‌شده که ظاهراً از این هواپیما بوده است، نشان می‌دهد که این هواپیمای باری از نوع ایلیوشین ایل-۷۶ متعلق به شرکت «نیو وی کارگو» قرقیزستان بوده است.

مقامات هوانوردی غیرنظامی در قرقیزستان تا دیروقت دوشنبه به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ ندادند، اما تارنمای امنیت پرواز Aviation Safety Network جزئیات این هواپیما را تأیید کرد.

گروه «پایش جنگ سودان» که توسط وزارت خارجه آمریکا تأمین مالی شده و بر جنگ سودان نظارت دارد، در گزارشی در ماه جاری میلادی گفته است هواپیماهای ایل-۷۶ شرکت نیو وی کارگو در حمل سلاح برای نیروهای پشتیبانی سریع دخیل بوده‌اند، که در این صورت باید گفت که هواپیمای سرنگون شده هدف شلیک اشتباهی نیروهای پشتیبانی سریع قرار گرفته است.

این گروه مدعی است که هواپیمای ایلیوشین-۷۶ به اشتباه به جای توپولف مصری سرنگون شده و یک نفر از خدمه آن با هویت ویکتور گرانوف، مهندس ارشد شرکت ترابری هوایی اف‌زد‌سی مستقر در امارات و خدمه دیگر با روادید روسی هر دو کشته شده‌اند و بخش زیادی از لاشه هواپیما نیز سوخته و از بین رفته است.

گروه «پایش جنگ» گفته است که شرکت هواپیمایی قرقیز کار انتقال سلاح‌های امارات به آراس‌اف را از طریق پرواز به فرودگاه بین‌المللی مارشال ادریس دِبی در شهر ام‌جرس تسهیل کرده است. مقصد پرواز هواپیمای سرنگون شده روسی نیز همین فرودگاه بوده است. امارات وجود این پروازها را انکار نمی‌کند، اما ادعا می‌کند که این پروازها برای کمک به یک بیمارستان محلی انجام شده‌اند.

ام‌جرس در چاد درست در آن سوی مرز با منطقه مالحه سودان قرار دارد، یعنی جایی که گفته می‌شود این هواپیما در آن سرنگون شده است.

گزارش گروه پایش جنگ می‌گوید «امارات از این فرودگاه به عنوان یک واسطه برای تسهیل انتقال سلاح به نیروهای پشتیبانی سریع استفاده کرده است» و اشاره کرده که امارات برای توسعه سریع این فرودگاه یک وام ۱.۵ میلیارد دلاری (۱.۳ میلیارد یورویی) تخصیص داده است.

جنگ خونین دیرینه

نیروهای پشتیبانی سریع از آوریل ۲۰۲۳ تاکنون با ارتش سودان در حال جنگ هستند. سودان از زمان قیام مردمی که به سرنگونی عمر البشیر، دیکتاتور دیرسال این کشور در ۲۰۱۹ منجر شد، درگیر ناآرامی‌های خونباری بوده است.

عمر البشیر که اکنون در زندانی تحت کنترل ارتش سودان به سر می‌برد، به دلیل نسل‌کشی در دارفور در اوایل دهه ۲۰۰۰ با استفاده از شبه‌نظامیان جانجوید، سَلف نیروهای پشتیبانی سریع، در دادگاه بین‌المللی کیفری با اتهام مواجه است.

پس از سقوط البشیر با کودتای دو فرمانده نظامی در امتبر ۲۰۲۱، دوره گذار کوتاه‌مدت سودان به دموکراسی به پایان رسید. این دو فرمانده یکی ژنرال عبدالفتاح برهان، فرمانده ارتش و دیگری ژنرال محمد حمدان دقلو فرمانده نیروهای پستیبانی سریع بودند که ۱۸ ماه بعد از یکدیگر جدا شده و علیه هم اعلام جنگ کردند.

در حالی که ارتش سودان از حمایت ایران، مصر و اوکراین برخوردار است، نیروهای پشتیبانی سریع را امارات و روسیه حمایت می‌کنند. دخالت این بازیگران خارجی باعث شده است که سودان به میدان دیگری برای درگیری میان نیروهای روسی و اوکراینی تبدیل شود.

با وجود انکارهای مکرر امارات، کارشناسان سازمان ملل ادعاهایی را که بر پایه آن امارات به آراس‌اف سلاح می‌دهد، «باورپذیر» دانسته‌اند. مقامات اماراتی به درخواست‌های ارائه شده برای اظهار نظر درباره سرنگونی این هواپیما پاسخ نداده‌اند.

بر پایه گزارش گروه داده‌های درگیری و رویدادهای مسلحانه سودان که از ابتدای این جنگ در حال پایش وقایع خشونت‌‌بار بوده است، جنگ در این کشور تاکنون بیش از ۲۴ هزار نفر را به کشتن داده است. ارتش سودان در حال پیشبرد یک حمله شدید نزدیک خارطوم است و نیروهای متحد آن در دارفور با آراس‌اف درگیر هستند.